6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremiyle birlikte maalesef birçok vatandaşımız hayatını kaybetti, birçoğu ise hayatlarına zorlu şartlar altında devam etmek durumunda kaldı. Bu felaketten maalesef ki en çok zarar görenler ise çocuklar oldu. İşte bu çocuklar için ülkenin dört bir yanında aileler bu çocukların geleceği için bir adım atarak koruyucu aile olmak istediğini bildirdi. Bu yazımızda; koruyucu aile olmak isteyenler için prosedürün nasıl işlediği,

gerekli şartların neler olduğu gibi konuları ele alacağız.

KORUYUCU AİLE NE DEMEKTİR? KORUYUCU AİLENİN ŞARTLARI NEDİR? KORUYUCU AİLE VE EVLAT EDİNME ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Öncelikle koruyucu ailenin tanımından başlamak yerinde olacaktır. Koruyucu aile, bir süre boyunca öz ailesinin yanında kalamayan ve devlet korumasında kurumlarda yaşayan 0-18 yaş arasındaki çocukların, kurum yerine aile sevgisini ve ortamını göreceği, geleceğinde oluşabilecek psikolojik sorunların en aza indirilmesi için sosyal gelişimini sağlayabileceği gerekli şartları sağlayan bir ailenin yanında bulunması demektir. Belli bir yaşa gelmiş ise gördüklerinden ve hissettiklerinden dolayı şimdi ve gelecekte yaşadığı travmanın atlatılması belli bir süreç alacak depremzede çocukların koruyucu aileliğini üstlenmek isteyen kişilerin zor bir görev altına girdiği bilinmelidir.

Koruyucu aile olmakla evlat edinmenin arasındaki en büyük fark koruyucu ailesi olmak istediğiniz çocuğun öz ailesinin yaşıyor olmasıdır ve çocuğunu velayetinin öz ailesinde olmaya devam etmesidir. Depremden dolayı küçük yaştaki birçok çocuk ailesinden birileri

hayatta olsa bile gelişimini ve eğitimini devam ettirmek zorunda olduğundan, psikolojik

olarak kötü etkileri en aza indirmek amacıyla ve öz ailesi hayatlarını tekrar düzene sokana

kadar korunma ve bakınma ihtiyaçları çıkan bu çocuklar onlardan alınıp koruyucu ailelere

verilmektedir. Koruyu aile olmak isteyenlerin ise evli olması gerekmemektedir.

Koruyu aile olmak isteyenlerin taşıması gereken şartlar şu şekildedir;

? Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak

? Sürekli olarak Türkiye'de ikamet ediyor olmak

? 25-65 yaşları arasında olmak

? En az ilkokul mezunu olmak

? Düzenli bir gelire sahip olmak

Öncelikle akrabalara ya da belli bir süredir devam eden ana-baba-çocuk ilişkisinin kurulduğu

yakın çevre ailelerden uygun olanlara koruyucu aile olmaları yönünde teklifte bulunulur. Bu

kişilerin koruyucu aile olmak istemesi durumunda, yapılacak sosyal inceleme sonucuna göre

Komisyon tarafından uygun görülmesi halinde yaş ve eğitim şartı aranmaz.

Koruyucu aile adaylarının yaşı değerlendirilirken, çocuğun yaş dönemine uygun davranış

gösterebilme becerisi ve çocukla aralarında birebir ebeveyn-çocuk ilişkisi sağlanması esasları

göz önünde bulundurulur. Başvuru ve çocuğun aile yanına yerleştirildiği tarih itibarıyla

yukarıda belirtilen yaş aralığında olmak gerekir. Bunun tespitinde, eşler arasındaki yaş

farkının on yaş veya daha az olması halinde yaşı küçük olan eşin yaşı, bunun haricindeki

durumlarda eşlerin yaş ortalaması esas alınır. Çocuk ile koruyucu aile olacak eşlerden yaşı

küçük olan arasındaki yaş farkı 18 yaştan az olamaz.

KORUYUCU AİLE BAŞVURUSU NASIL YAPILIR? BAŞVURULARIN İNCELENME VE

DEĞERLENDİRME SÜRECİ NASILDIR?

Koruyucu aile olmak üzere başvurularınızı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı il ve ilçe

Müdürlüklerine şahsen yapabilir, E-Devlet ve Aile ve Sosyal Politikalar bakanlığının web

sayfası üzerinden de başvurularınızı gerçekleştirebilirsiniz. Başvurunuz sırasında ilgili kişiler

tarafından hizmetin esasları ve işleyişi ile yerleştirilecek çocukların özellikleri hakkında bilgi

verilerek ilk görüşme yapılır, uygun görülen kişi veya eşlerle ilk görüşme formu doldurulur ve

yazılı başvuru alınarak bazı bilgi ve belgelerin en geç bir ay içinde tamamlanması istenir. Söz

konusu belgeler şunlardır;

? T.C. Kimlik Numarası beyanı

? Bir adet vesikalık fotoğraf

? Öğrenim durumunu gösterir belgenin onaylı örneği

? İş, gelir ve sosyal güvenlik durumunu gösteren belgenin onaylı örneği

? Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da

affa uğramış olsa bile millete ve devlete karşı suçlar, topluma karşı suçlar, kişilere

karşı suçlar ile uluslararası suçlardan ve çocuklara yönelik işlenen istismar suçlarından

mahkûm olmadığına dair adli sicil belgesi.

? Varsa koruyucu aile birinci kademe, koruyucu aile ikinci kademe veya temel aile

eğitimi belgesi veya belgelerinin onaylı örneği.

? Sosyal inceleme sürecinde tespit edilen durumlara ilişkin koruyucu aileyi tanımaya

yönelik ihtiyaç duyulacak diğer belgeler.

? Koruyucu aile olacak kişiler ve varsa birlikte yaşadığı kişilerin, çocuğun

bakımını, psiko-sosyal gelişimini ve eğitimini etkileyecek ya da çocuğa zarar verecek

düzeyde fiziksel engeli, ruhsal rahatsızlığı ve bulaşıcı hastalığının olmadığını gösteren,

Devlet ya da üniversite hastanelerinin ilgili bölümlerinden alınan doktor raporu,

gerekli görülmesi halinde kişinin sağlığına, devam eden hastalığına veya bağımlılığına

ilişkin ayrıntılı rapor.

Kişilerin evli olması halinde tüm bilgi ve belgelerin her iki eş açısından da sunulması

gerekmektedir.

Başvurunuz incelenirken genel olarak; başvuran kişiler hakkında kişilik özellikleri, evlilik ve

sosyal ilişkileri, tek başına yaşayıp yaşamadığı, yaşantısının genel kabul görmüş toplum kural

ve değerlerine uygun olup olmadığı, çocuk yetiştirme konusundaki yeterliliği, yaşları, diğer

aile üyelerinin bu konudaki düşünceleri, iş ve ekonomik koşulları gibi çocuk ile koruyucu aile

ilişkileri açısından önem taşıyan temel mesleki değerlendirme hususları dikkate alınarak

sosyal inceleme yapılır.

Başvurunuzun kabul edilmediği durumda bakanlıkça tarafınıza yazılı olarak bilgi verilir. Bu

karara karşı tebliğ tarihinden itibaren ilgili kişi veya aile tarafından on beş gün içinde il veya

ilçe müdürlüğüne itiraz edilebilir. İtiraz, ilk kararı veren kişiler dışında mahalli mülki amirin

onayı ile il müdürlüğünce oluşturulacak bir başka komisyon tarafından görüşülerek en geç bir

ay içinde karara bağlanır. Karar itiraz edene yazılı olarak tebliğ edilir.

Koruyucu aile olma talebiniz kabul edildikten sonra, komisyon tarafından sizinle eşleştirilmesi

uygun bir çocuk bulunur. Koruyucu aile olmak isteyen kişiler çocuğun yaş grubunu ve

cinsiyetini tercihen belirtebilirler lakin komisyon tarafından ailenin durumu göz önüne

alındığında belli yönlendirmeler yine komisyon tarafından yapılacaktır. Bu durumda çocuğun

da fikri alınır. Koruyucu aile sözleşmesi imzalanıncaya kadar çocuk ve ailenin birlikte zaman

geçirmeleri, birbirlerini tanımaları ve alışmalarına uygun ortam sağlanması planlanır. Bu

süreçte çocuk önce saatlik, daha sonra günlük, haftalık ve iki haftalık gibi sürelerle, çocuk ile

koruyucu ailenin uyumuna göre toplamda iki ayı geçmeyecek şekilde koruyucu aileye izinli

verilebilir. Süreçte olumlu kanaat oluşması, çocuğun ve ailenin de istemeleri halinde

yerleştirme işlemi başlatılır. Bir koruyucu aile yanına en fazla 3 çocuk yerleştirilebilir.

Çocukların kardeş olduğu durumda bu sayı sınırlandırılamayabilir. Çocuğun sizle kalacağı süre

uygulamada farklılık göstermektedir. Belli bir süre sonra öz ailesinin yanına dönebilir. Bu

konuda çocuğun kararı önemlidir. Uygulamada çoğunlukla çocukların koruyucu aile yanında

reşit oldukları ve reşit olduktan sonra da koruyucu aile ile kalmaya devam ettikleri

görülmektedir.

KORUYUCU AİLELERİN GÖREV VE SORUMLULUKLARI NELERDİR?

Koruyucu ailelerin belli başlı görev ve sorumlulukları bulunmaktadır. Bunlar genel olarak

çocuğun sağlıklı gelişimi için gerekli koşulları sağlamak ve uygulamak, varsa tedavisi ile ilgili

yükümlülükleri yerine getirmek, çocuğun yetenekleri ve becerilerinin el verdiği ölçüde eğitim

ve öğretimi veya meslek sahibi edindirilmesi için gerekli çabayı göstermek, çocuğu koruma,

eğitme ve yetiştirme dışında hiçbir surette çalıştırmamaktır.

Koruyucu ailenin çocuk ile öz ailesini ve diğer yakınlarını, eğer komisyon aksini uygun

görmemişse, uygun zaman aralıklarıyla görüştürme sorumluluğu bulunmaktadır. Bu

görüştürmeler il ve ilçe müdürlüklerinin bilgisi dışında yapılamaz. Koruyucu aile yanına

yerleştirilen çocuk, dosya bilgileri ve yapılan sosyal inceleme sonucuna göre uygun

bulunması ve çocuğun istemesi halinde yaşantısını etkilemeyecek aralıklarla ve sürelerle, tatil

günlerinde olmak üzere yıl içerisinde en fazla otuz güne kadar öz ailesine izinli verilebilir.

Çocuğun hayatını etkileyecek önemli kararlar (gideceği okul vs.) sorumlu sosyal çalışma

görevlisi ile birlikte alınır. İl ve ilçe müdürlüklerince koruyucu aile konusunda yapılacak eğitim

ve çalışmalara katılmak da ailenin sorumlulukları arasındadır.

Koruyucu ailelere baktıkları her çocuk için çocukların bakım, eğitim ve yetiştirilme

harcamaları için aylık ücret ödenir. Bu ücret duruma göre değişebilir. Her öğretim yılı başında

verilen ücret eğitim masraflarını karşılamak amacıyla 3 kat arttırılarak ödenir. Giyim

masraflarını karşılamak için de yılda iki kez bu ücret 2 kat arttırılarak ödenir. Ayrıca yaş ve

eğitim durumuna göre çocukların kendisine belli bir harçlık ödenebilir.

? Yukarıda bahsedilen sorumlulukların yerine getirilmediği,

? Çocukla koruyucu aile arasındaki sağlıklı iletişimin yapılan mesleki çalışmalara rağmen

kurulamaması veya devam ettirilememesi,

? Koruyucu aile tarafından çocuğun istismar edildiğinin tespit edilmesi,

? Koruyucu ailenin, çocuğun öz ailesi ile ilişkilerini zedeleyecek tutum ve davranışlarda

bulunduğunun ve bu doğrultuda ifadeler kullandığı,

? Çocuk için hizmetten beklenen yararın gerçekleşmediği,

? Çocuğun koruyucu aileye yerleştirilme nedeninin ortadan kalktığı,

? Çocuğun yararlanacağı hizmet modelinin değişmesi veya koruma kararının

kaldırılması,

? Koruyucu ailenin herhangi bir nedenle hizmet vermekten vazgeçmesi gibi durumların

tespiti halinde koruyucu aile yanına yerleştirilen çocuk geri alınır.

Koruyucu ailenin ne demek olduğu, sürecinin nasıl işlediği, koruyucu ailelerin görev

sorumlulukları hakkında kısaca bilgilendirmeye çalıştık. Daha detaylı bilgi almak için lütfen

bizimle iletişime geçin bu süreci birlikte güvenli bir şekilde yürütelim. Son olarak çocuğun

üstün yararını gözeterek, şartlarımızın tamamı uygun ise koruyucu aile başvurusu

yapılmasının sağlıklı olacağını belirtmek isteriz. Böylesine zorlu bir dönemde başta

depremzede çocukları olmak üzere tüm çocuklarımızın sağlıklı ve mutlu bir hayat sürmesini

temenni ediyoruz.

Stj. Av. Mehmet Emre Darıcı